Video en de vijf sleutels van succesvol studeren

Programmamanager DLO Wilfred Rubens heeft op zijn blog het bericht Kan het gebruik van online video bijdragen aan succesvol studeren? gepubliceerd waarin hij het verband beschrijft tussen gebruik van video en succesvol studeren. Dat verband gaat verder dan het faciliteren van een activerende didactiek, want video kan meer omvatten dan ‘passief consumeren’. Met toestemming is het bericht bijna integraal overgenomen.

Eerst worden een aantal begrippen door Wilfred afgebakend:

Bij video heb je meerdere varianten:

• Live online streaming video vs opgenomen video’s.
• Wel of niet (geïntegreerd) ingebed met andere leeractiviteiten (bijvoorbeeld video’s verrijkt met evaluatieve vragen).
• Diverse formats (kennisclips in verschillende varianten, screencasts, weblectures, kort/lang, 360 graden video’s, enzovoorts).
• Gebruikt bij diverse didactische aanpakken (flipped classroom, klassikaal-ondersteund, probleemgestuurd onderwijs, volledig onlinbe, enzovoorts). Zie bijvoorbeeld zijn elf modellen voor blended learning.
• Voor diverse leeractiviteiten (bijvoorbeeld voor de introductie van een realistisch probleem als startsituatie voor leren, als advance organizer, voor instructie, als verwerkingsopdracht, voor feedback, voor reflectie).

Er is al met al sprake van een grote variëteit op het gebied van online video voor leren, opleiden en onderwijs.

Of video’s leiden tot goede leerresultaten is bovendien meestal afhankelijk van het didactisch concept. Bovendien is inhoud en vorm van invloed op de effectiviteit. Bob van den Brand van de Tilburg University heeft bijvoorbeeld aannemelijk kunnen maken dat zijn iSTAR-methode -waarbinnen instructievideo’s een belangrijke rol spelen- hebben bijgedragen aan een stijging van het slagingspercentage bij examens (van 58% naar 79%).

Sleutels voor succesvol studeren

Dat brengt ons bij het onderwerp ‘succesvol studeren’. Volgens lector Marcel van der Klink kunnen opleidingen een aantal zaken doen om te voorkomen dat studenten vastlopen of vertraging oplopen. Bijvoorbeeld door een studeerbaar curriculum samen te stellen stellen. Vijf sleutels zijn daarbij van belang:

1. Programmering (samenhang, rust en transparantie). Overzicht houden. Binnen een blok een beperkt aantal onderwijseenheden met een thema aanbieden.
2. Actief leren. Onderwijs dat uitgaat van actief omgaan met de stof. Bied hierbij een diversiteit aan activiteiten aan.
3. Onderwijsklimaat. Zorg ervoor dat betrokkenheid van studenten hoog is. Pik signalen die wijzen op naderende uitval snel op (zoals verzuim). En intervenieer.
4. Toetsing. Bij te veel tentamens wordt een opleiding een hordeloop, met het risico op uitval. Kies per onderwijseenheid één tentamen. Evalueer het leren en geef regelmatige feedback. Van docenten en studenten. Zorg ervoor dat studenten eigenlijk een examenkans hebben.
5. Teamwerk. Ben als team samen verantwoordelijk bent voor een opleiding.

In onderstaande video licht Marcel dit toe. In de tekst onder deze video beschrijft Wilfred hoe je video kunt inzetten bij een aantal van deze ‘sleutels’. Cursief zijn verwijzingen toegevoegd naar informatie, ondersteuning en mogelijkheden binnen Zuyd, zie ook deze overzichtpagina over video binnen Zuyd.

Video en de vijf sleutels

1. Programmering. Je kunt een video als Advance Organizer gebruiken. Via een screencast of kennisclip kun je voorafgaand aan het leren een overzicht bieden waarmee lerenden nieuwe inhouden kunnen organiseren en interpreteren.
   Zie ook item: Weblectures en kennisclips voor de mogelijkheden binnen Zuyd.
2. Actief leren. Lerenden moeten actief omgaan met de leerstof. Maar dat betekent uiteraard dat leerstof eerst gedemonstreerd moet worden. ‘Demonstration’ is één van Merrill’s first principes of instruction. Je kunt als docent onder meer via kennisclips bepaalde handelingen voordoen (modelleren). Met name bij complexe handelingen of handelingen bij echte patiënten werken video-opnames goed. Het is ook niet altijd mogelijk om lerenden fysiek aanwezig te laten zijn bij bepaalde handelingen.
   Lastige statistische berekeningen kun je ook prima voordoen, onder meer via een screencast. Lerenden kunnen deze naar behoefte bekijken.
   Naast screencasting zijn pencasts ook heel handig voor het tonen van statistische berekeningen
   Volgens Marcel van der Klink kunnen hoorcolleges ook deel uit maken van de diversiteit aan leeractiviteiten waar hij voor pleit. In dat geval is het handig dat lerenden deze college’s (deels) terug kunnen kijken. Bovendien kun je deze opnames verrijken met evaluatieve vragen die het leereffect kunnen vergroten (ook afhankelijk van de feedback).
   Daarnaast kun je lerenden verwerkingsopdrachten geven waarbij zij video’s maken. Video’s kunnen zoals gezegd ook gebruikt worden voor reflectie (bijvoorbeeld videoblogs) of voor feedback.
   Zo zijn er nog veel meer mogelijkheden om diverse videotoepassingen voor actief leren in te zetten.
3. Onderwijsklimaat. Je kunt toepassingen als Teams of Skype gebruiken voor interactie tussen docenten en lerenden, tussen bijeenkomsten door. Of als de fysieke afstand tussen lerenden en docenten groot is. Hiermee kun je de betrokkenheid van lerenden vergroten. Een andere toepassing is een interactief webinar. De betrokkenheid van lerenden kan daarbij ook groot zijn, als je veel interactiemomenten inbouwt.
   Zie de pagina Videocommunicatie met tips van de AV-dienst over het goed inzetten van toepassingen als Teams of Skype.
4. Toetsing. Je kunt video’s ook inbedden binnen toetsvragen (formatief en summatief). Zoals gezegd kun je online video’s ook verrijken met vragen waarmee lerenden het resultaat van het leren kunnen evalueren. Videofeedback is wederom een voorbeeld van de inzet van video voor toetsing.
5. Teamwerk.  Het is best ingewikkeld om teams altijd fysiek bij elkaar te laten komen. Mensen werken parttime en op verschillende locaties. Mede door de reistijd is het ook complex om overleggen te plannen om samen aan onderwijs te werken. In die situaties zijn toepassingen als Skype, StarLeaf of Teams erg handig. Medewerkers willen vaak best een uurtje op hun vrije dag overleggen als zij daarvoor niet naar de locatie hoeven te komen.

Wilfred’s conclusie is dan ook dat video binnen elke sleutel van succesvol studeren een rol kan spelen.